Voor enkele antibiotica is het noodzakelijk om spiegelcontroles uit te voeren, hetzij om de effectiviteit dan wel de toxiciteit van deze geneesmiddelen te monitoren.
De (ziekenhuis)apotheker geeft een medicatieadvies op basis van de uitslagen van de spiegelcontroles. Als behandelaar kunt u ook contact opnemen met de ziekenhuisapotheker om te overleggen wanneer een spiegelcontrole dient plaats te vinden (bijvoorbeeld bij patiënten met een sterk verminderde nierfunctie).
Hieronder volgt het overzicht van de antibiotica waar spiegelcontrole voor geadviseerd is. Voor alle antibiotica is een uitgebreidere monografie beschikbaar in Iportal (ZANOB service).
De dagapotheker TDM is tijdens kantoortijden bereikbaar op 5941; de dienstdoende ziekenhuisapotheker is buiten kantoortijden bereikbaar via de receptie van het JBZ.
Co-trimoxazol
Spiegelcontrole is gewenst bij:
- Optreden van bijwerkingen (nefrotoxiciteit)
- Toediening van hoge dosis bij de indicatie PCP
Afnamecondities:
- Co-trimoxazol topspiegel (oraal: 2 uur na 3de gift; intraveneus 30 minuten na 3de gift)
- Spiegelafname bij de derde gift
Referentiewaarde PCP topspiegel:
- Sulfamethoxazol 100-200 mg/l
- Trimethoprim 5-10 mg/l
- Acetylsulfamethoxazol < 100 mg/l
Gentamicine
Spiegelcontrole is gewenst bij:
- Noodzakelijk bij alle patiënten > 3 dagen gentamicine ter controle van effectiviteit (topspiegel) en voorkomen toxiciteit (nefrotoxiciteit/ototoxiciteit met dalspiegel)
Afnamecondities:
- Dalspiegel (30 minuten voor de gift) en Topspiegel (1 uur na start van een gift toegediend over 30 minuten)
- Spiegelafname bij een goede nierfunctie rondom de derde gift
- Spiegelafname bij een verminderde nierfunctie rondom de tweede gift
- Spiegelafname bij nierfunctievervangende therapie, dalspiegel voor dialyse, CAVHD, CVVHD
Referentiewaarden:
- Topspiegel sepsis/IC 15 – 20 mg/l
- Topspiegel endocarditis 8 – 12 mg/l
- Dalspiegel < 0,5 – 1 mg/l
Tobramycine
Spiegelcontrole is gewenst bij:
- Noodzakelijk bij alle patiënten ter controle van effectiviteit (topspiegel) en voorkomen toxiciteit (nefrotoxiciteit/ototoxiciteit met dalspiegel)
NB: indien een eenmalige gift wordt gegeven is spiegelcontrole niet noodzakelijk
Afnamecondities:
- Dalspiegel (30 minuten voor de gift) en Topspiegel (1 uur na start van een gift toegediend over 30 minuten)
- Spiegelafname bij een goede nierfunctie rondom de derde gift
- Spiegelafname bij een verminderde nierfunctie rondom de tweede gift
- Spiegelafname bij nierfunctievervangende therapie, dalspiegel voor dialyse, CAVHD, CVVHD
Referentiewaarden:
- Topspiegel 15-20 mg/l
- Dalspiegel, volwassenen < 0,5 – 1 mg/l
Vancomycine
Spiegelcontrole is gewenst bij:
- Noodzakelijk bij alle patiënten ter controle van effectiviteit en voorkomen toxiciteit (nefrotoxiciteit)
Afnamecondities:
- Spiegelafname bij intermitterend gebruik: dalspiegel, voor de vierde gift *
- Spiegelafname bij continue infuus, minimaal 24 uur na start van het infuus
- Spiegelafname bij nierfunctievervangende therapie, dalspiegel voor dialyse, CAVHD, CVVHD
*Indien er sprake is van een verminderde nierfunctie dient spiegelcontrole voor de tweede gift uitgevoerd te worden
Referentiewaarden:
- Dalspiegel 15 – 20 mg/l
- Spiegel bij continue dosering 17 – 25 mg/l
Voriconazol
Spiegelcontrole is gewenst bij:
- Bij behandeling van Aspergillus species die gevoelig zijn voor voriconazol
- Bij switch van intraveneuze naar orale toediening
NB: geen spiegelcontrole nodig bij profylaxe gebruik
Afnamecondities:
- Dalspiegel (30 minuten voor de gift), binnen 3 dagen na start therapie
Referentiewaarden:
- Dalspiegel 1 – 6 mg/l
- Dalspiegel in geval van leverfunctieafwijkingen 1 – 4 mg/l
- Dalspiegel bij moeilijk permeabel gebied zoals cerebrale infectie, sinusinfectie 2-6 mg/l